Η διαχείριση των συγκρούσεων στο σχολείο μέσω της τέχνης
Νόμος 5029/2023 «Ζούμε Αρμονικά Μαζί – Σπάμε τη Σιωπή»
6 ο άρθρο για το σχολικό εκφοβισμό
Κείμενο Ζωή Τζώρτζη
Η διαχείριση των συγκρούσεων στο σχολείο μέσω της τέχνης
Στο άρθρο μας αυτό αναφερόμαστε στην Παιδαγωγική της Λογοτεχνίας, των Εικαστικών, της Μουσικής και της Θεατρικής Αγωγής στην πρόληψη κατά του σχολικού εκφοβισμού σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών.
Για την πρόληψη κατά του σχολικού εκφοβισμού, μεταξύ άλλων προβλέπεται από το Ι.Ε.Π η διαχείριση των συγκρούσεων στο σχολείο μέσω και της τέχνης που στοχεύει στη βελτίωση της ανεξαρτησίας των παιδιών, στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων και στην αντιμετώπιση περιστατικών εκφοβισμού που αφορούν την εθνικότητα, το φύλο, τη θρησκεία, την κοινωνική τάξη και την αναπηρία. Εφαρμόζεται κυρίως από τους συντονιστές και από τους εκπαιδευτικούς.
Η τέχνη λειτουργεί ως ένα καταλυτικό μέσο αντιμετώπισης των αρνητικών συναισθημάτων, της ανάλυσης και επεξεργασίας τους αλλά και της αντιμετώπισής τους. Ο ρόλος που αποδίδεται στην τέχνη, στην εκπαίδευση και γενικότερα στην αισθητική αγωγή αντανακλά τη θέση που κατέχει η τέχνη στην κοινωνία. Είναι απαραίτητο το παιδί να προσλάβει αυτή την κοινωνική διάσταση της τέχνης και η επαφή του μαζί της να σχετίζεται με τη ζωή.
Στο μάθημα τηςΓλώσσας, και της λογοτεχνίας στο Δημοτικό Σχολείο, ο μαθητής, η μαθήτρια μπορεί να διευρύνει την αναγνωστική ικανότητα, προσεγγίζοντας και το βιωματικό λόγο, να διευρύνει τις προσωπικές εμπειρίες µε τη «συμπάθεια» προς τον άνθρωπο γενικά και να απολαμβάνει το λόγο ως έργο τέχνης γνωρίζοντας δειγματικά τα κείµενα της βαλκανικής, της μεσογειακής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Κατανοούμε πως μέσω της λογοτεχνίας, οι μαθητές μπορούν να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται αρνητικά συναισθήματα όπως είναι η οργή και η λύπη. Αναγνωρίζουμε πως η διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού αποτελεί παράγοντα αποτροπής του σχολικού εκφοβισμού, καθώς τέρπει αισθητικά και προσφέρει τα κατάλληλα κοινωνικά πρότυπα, τις γνώσεις, τις αξίες και τις δεξιότητες. Οι μαθητές, μαθήτριες μπορούν να χρησιμοποιήσουν την λογοτεχνία για να μπουν στη θέση του άλλου για να διαισθανθούν πως αισθάνονται αυτοί που εκφοβίζουν, αυτοί που εκφοβίζονται και αυτοί που παρατηρούν γεγονότα που σχετίζονται με τον εκφοβισμό. Αυτό θα τους ωθήσει να αντισταθούν στους εκφοβιστές και να μην πέσουν στο ρόλο του παθητικού θεατή. Η συναισθηματική κάθαρση είναι ένα πρόσθετο πλεονέκτημα της λογοτεχνίας, επειδή οι μαθητές μπορεί να είναι σε θέση να καταλάβουν καλύτερα τι υποφέρουν όταν το ακούν από την οπτική γωνία του άλλου. Τα θύματα εκφοβισμού μπορεί να μην είναι σε θέση να εκφράσουν με λόγια τον πόνο και την ταλαιπωρία που νιώθουν, αλλά η ανάγνωση αυτού του πόνου από την οπτική γωνία του άλλου θα είναι επιπλέον διαφωτιστική και λυτρωτική . Οι μικροί μας αναγνώστες μπορεί επίσης να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν καλύτερα την παρενόχλησή τους βλέποντας πώς οι άλλοι χειρίστηκαν μια παρόμοια κατάσταση .
Στο μάθημα των Θρησκευτικών επιπλέον ως και γλωσσικό μάθημα, καλλιεργούνται οι ηθικές αξίες του χριστιανισμού, ως πρόταση και στάση ζωής στον δημόσιο χώρο που εκφράζεται με έμπρακτη αλληλεγγύη προς τον πάσχοντα, την ειρηνική συνύπαρξη, το σεβασμό της διαφορετικότητας, την ισότητα και τη δικαιοσύνη.
Στα εικαστικά δίνεται στα παιδιά η εμπειρία της δημιουργίας αλλά και μια ουσιαστική σύνδεση με την τέχνη αναπτύσσοντας τις ικανότητες και τις δεξιότητες που αφορούν την εφευρετικότητα, την ανάπτυξη της προσωπικής ματιάς και του αισθητικού κριτηρίου, καθώς και τις κοινωνικές δεξιότητες της επικοινωνίας, της συνεργασίας, της αποδοχής και της διαφορετικότητας. Η ανάπτυξη των κριτικών ικανοτήτων τούς επιτρέπει να κατανοούν και να εκτιμούν την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά με ευαισθησία στις κοινωνικές, πολιτισμικές αξίες. Να γνωρίσουν και να αναγνωρίσουν τις όψεις του εαυτού τους που συνδέονται με την αναγνώριση και τη διαχείριση των συναισθημάτων τους, καθώς και με τις κοινωνικές δεξιότητες μέσω της εικαστικής δημιουργίας. Είναι σημαντικό οι μικροί μας ζωγράφοι να εκφράζονται με έργα που δηλώνουν τη συναισθηματική τους κατάσταση ως εκφοβιστές, εκφοβισμένοι ή και παρατηρητές ακόμη ενός εκφοβιστικού γεγονότος.
Στο μάθημα της Μουσικής συμπεριλαμβάνονται οι ειδικοί στόχοι και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, σύμφωνα με τα οποία o/η μαθητής/-τρια αναμένεται να: συνεργάζεται και να αλληλεπιδρά με άλλους/-ες, να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και να προτείνει ιδέες και δημιουργικές «λύσεις», συμμετέχοντας ενεργά και με αυτοπεποίθηση σε ατομικές ή ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες, συνειδητοποιώντας σταδιακά, έστω και διαισθητικά, τον προσωπικό του/της ρόλο, τη συμβολή των άλλων, την ανάγκη αλληλοσεβασμού και αποδοχής του άλλου και την ένταξη όλων αυτών στο πλαίσιο της μουσικής εκτέλεσης και δημιουργίας. Θέματα, επίσης, που αφορούν ηθικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και ευρύτερες πολιτισμικές αξίες είναι διάχυτα σε όλο το Πρόγραμμα Σπουδών Μουσικής, ενισχύοντας έτσι την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης,
Βασικοί στόχοι της Παιδαγωγικής του Θεάτρου, μεταξύ άλλων, είναι: η ανάπτυξη της δημιουργικότητας και της κριτικής σκέψης των μαθητών/-τριών, η καλλιέργεια του αισθητικού θεατρικού, καλλιτεχνικού κριτηρίου, η επαφή τους με τις αξίες του πολιτισμού, η ανάπτυξη συλλογικής και συνεργατικής συνείδησης στη σχολική κοινότητα. Εντασσόμενη στο εκπαιδευτικό σύστημα, η Θεατρική Αγωγή συμβάλλει στην εμπέδωση των ανθρωπιστικών αρχών και αξιών, θεμελιωδών εννοιών, κοινωνικών γνώσεων και δεξιοτήτων και προσωπικών εμπειριών, που στο σύνολό τους προάγουν, καλλιεργούν και διαμορφώνουν τον ψυχικό και πνευματικό κόσμο των μαθητών/-τριών.
Η Θεατρική Αγωγή διαμορφώνει τις αντιλήψεις των μαθητών/-τριών υπό το πρίσμα των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών και ενδυναμωμένη από την τέχνη, λειτουργεί ως «έντεχνη παιδαγωγία» με πολυδιάστατο περιεχόμενο και σύγχρονες αντιλήψεις και τεχνικές, αναδεικνύοντας τις κλασικές αξίες και τη σημασία της ετερότητας σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων της. Μέσω της Θεατρικής Αγωγής αναμένεται να επιτευχθεί η συστηματική επαφή των μαθητών/-τριών με τις κλασικές αξίες της πολιτικής συνείδησης, της δικαιοσύνης, της φιλίας με στόχο την απόκτηση της ανθρωπιστικής συνείδησης. Στο πλαίσιο κοινωνώντας με τον άλλον, συναντώντας τον εαυτό μου, μοιράζομαι στην ομάδα ,οι μαθητές/-τριες είναι σε θέση: να εντάσσονται διαλεκτικά και με θάρρος στην ομάδα δίνοντας τον απαραίτητο ζωτικό χώρο στους άλλους και υποστηρίζοντας τη δική τους θέση σε αυτήν. Να αποδέχονται τους όρους και τους κανόνες συνύπαρξης στην ομάδα και να συμπεριφέρονται με ομαδικό πνεύμα στο παιχνίδι.
Στο επόμενο άρθρο μας θα αναφερθούμε συμβουλευτικά σε προτάσεις διαχείρισης του θυμού στην ηλικιακή ομάδα των έντεκα και των δώδεκα χρόνων.
Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας.
